Chegan por fin as vacacións!

Rematamos o primeiro trimestre e chega un merecido descanso . Aparoveitando estes días familiares imos facer unha árbore xenealóxica da familia.
Algunhas instrucións que poden servir de axuda veñen a continuación:

Para facer unha árbore xenealóxica da túa familia debes por un lado

recoller datos de cada un dos membros, podes utilizar o cadro da pax 2 adxunto, onde podes atopar unha serie de características xenéticas humanas e hereditarias. Non hai consenso de que todas sexan monoxenéticas, é dicir reguladas por un so par de xenes (como os caracteres mendelianos), pero aínda así imos consideralos monoxenéticos.

Elixe  unpapel o mais grande posible, fai primeiro un borrador e logo

fai o definitivo. Logo comenzas a árbore, empezas colocandote a ti

mesmo/a no medio ou na parte baixa, sinalaste cunha frecha e o teu

nome. Despois segues colocando os teus pais, tios, primos e abos

 Engade ó lado, ou dentro, do símbolo de cada individuo o/s carácter/es que coñezas.            

Podes utilizar cores para separar os caracteres

Cando remates observa se o/s caracter/es mostrán algún patrón de herencia:  dominante/recesivo;  autosómico  /   ligado ó sexo.

 Observas se algúns destes caracteres se transmiten xuntos?

  Podes tamén indicar calquer outro rasgo que sospeites que é de carácter hereditario.

  Presenta a árbore e a táboa adxunta cos datos recollidos. Coloca o teu nome e data.

 Calificación: sube ata 0.6 a nota do exame de xenética

Data límite de entrega: venres 10 de xaneiro do 2014.

Unha copia do documento entregado na clase con mais detalles descargao da aula virtual.

Tema 3 Xenética Mendeliana

Fotos tomadas de http://ataxias-galicia.blogspot.com/

 Os Temas 3 e 4 do libro de texto veñen dedicados á xenética. O tema 3 é a xenética mendeliana tradicional, faremos sobre todo problemas. O tema 4 está relacionado coa xenética máis moderna, a manipulación do ADN e xa o vimos despois do estudio do ADN. 

Para saber máis de Mendel e as súas leises podemos consultar os seguintes enlaces:

Transmision dos caracteres      As Leis de Mendel   Un tour virtual pola abadía 

Como se fan os problemas de xenética?:     Paso a paso   Como se fan os problemas?

Problemas de xenetica tipo test  ( Dominancia incompleta= herencia intermedia):  Test de genetica mendeliana

Problemas resoltos:  Problemas 1     Problemas 2  Problemas 3    Problemas 4   Problemas 5   problemas 6   problemas 7   , problemas on line .  

Se queredes facer algún test da visión das cores:  Test daltonismo     test daltonismo2

E algúns videos que serven de complemento, o último  é un exemplo dos proxectos que fan os americanos na asignatura de Bioloxía:

Leyes de Mendel    Genetica Mendeliana      Rap de Xenetica Mendeliana

Faremos alguna proba de daltonismo 1, 2  na clase, tódolos anos aparece algún daltónico que non se dera conta da súa condición. Os daltónicos síntense diferentes e gustariame asegurar a todos que non ten importancia, todos somos diferentes afortunadamente. Para todos van uns enlaces de experiencias daltónicas: sondaltónico1 , 2  

Unha presentación da herencia ligada ó sexo e o análise de pedigrís ou árboles xenalóxicos (tomada da rede e modificada). Para practicar a interpretación de árbores xenealóxicos practicade nestes enlaces (outro mais ) . Axudaranvos a facer a árbore da vosa familia os seguintes enlaces: Taller .
Unha presentación para mostrar a herencia mendeliana en humanos

En inglés (probade, entendense moi ben), no segundo enlace é moi recomendable ver máis videos:  Gregor Medel    100 greatest discoveries

Podedes ver aquí un aspecto do xardin da abadía en Brünn (Chequia) onde Mendel practicou os seus cruzamentos, e un aspecto dun manuscrito coa descripción do que se considera o texto dun experimento cinetífico ( escrito a man) máis valioso que existe, está en Alemania: (fonte )

Espero que vos guste este tema. A xenética e a evolución, que será o seguinte tema son os dous pilares da bioloxía moderna.

Exame dos temas 2 e 4 do libro (Ácidos nucleico e enxeñería xenética)

2ºexame, 1º trimestre, Temas 2 e 4 do libro

O exame comprende preguntas dos seguintes tipos:
1. Tema 4.
 A.  Verdadeiro / falso  ;  B. unha pregunta con 4 respostas en forma de oracións breves  ; un texto corto con preguntas sobre él de V / F

2. 3 preguntas con subpreguntas que levan 3 debuxos- esquemas, un da PCR, outro da produción de insulina,  e outro da pegada xenética

3.  22 items de múltiple resposta

4. Debuxos de mitose, meiose, cromosomas para completar con nomes o indicado nas figuras

5.   ADN-ARNm e proteínas a facer a partir do código xenético que se mostra no exame

6. Dúas pregutnas con esquemas similares, non iguais, ás preguntas 10 e 11 do libro , pax 57
En total unhas 104 preguntas en 4 páxinas, con varios esquemas e debuxos

Se hai preguntas mandademe un correo a adelavazquez@wanadoo.es ou a traves da aula virtual

Congreso apícola no IES Rosalía

Alá polo mes de outubro do 2014 ( días 3, 4 e 5 ) os corredores do noso instituto endulzaránse de abellas e mel nun Congreso Nacional Apícola. Está orgánizado pola Asociación Galega de Apicultura.
Entre outros, o congreso pretende promocionar a produción de mel e derivados, poñer en contacto científicos, apicultores, aficionados, estudiantes e público en xeral. Haberá unha carpa na Alameda e tamén excursións para os participantes que queiran visitar outros lugares de Galicia.
Andamos a buscar axudantes (mozos e mozas ) que axudarán na organización, recepción de visitantes e en xeral nas actividades do Congreso. Terán recompensa.
É unha boa ocasión de probar o mundo do traballo, xa que hai moita xente que se dedica a traballar en Congresos, Exposicións e Turismo. Aqueles interesados deberán comunicarllo á profesora Adela Vazquez.

Tema 4: Biotecnoloxía e Inxeñería xenética

Levamos facendo biotecnoloxía miles de anos: para alimentarnos (queixos, manteiga, mel, viño, ...), para vestirnos ( o cultivo da seda ) , para curarnos, e outros usos. A  biotecnoloxía é a utilización de organsimos vivos para cubrir as nosas necesidades.
Desde os anos 60 pouco despois de coñecer a estructura do ADN somos capaces de acceder e manipular os ácidos nucleicos dos seres vivos para a nosa conveniencia ou capricho, isto é coñecido como Inxeñiería xenética. As posibilidades que ofrece son casi infinitas e prevese que no futuro poida ocupar aun número crecente de persoas, polo que crece tamén o interese en formar estudiantes capaces de aportar as súas ideas neste campo.
Veñen aquí a continuación algunas páxinas con simulación de procesos que debedes coñecer:
PCR: static , Max animations ,  Utah , Utah2,  Sumanansic , Life T ,  .
Produción de insulina ou outra proteína : kscience, e outras anteriores
Clonación: dnalc , Utah , MacGrawHill (video) ,
Ingenieria genética: roble.pnticroble.pntic ,  Lourdes Luengo .
Varias animacións : Max animations ,

A inxeniería xenética terá un gran desenvolvmento nas próximas décadas, volveredes a estudiala o próximao ano en CMC de 1ºBacharelato, polo que non insistiremos se non hai tempo, pero gustaríame presentarvos este video sobre Dopaxe xenético , é un exemplo dunha aplicación equivocada de técnicas útiles en mediciña, por exemplo para no futuro curar a distrofía muscular de Duchenne, unha alteración dun xen no cromosoma X que acorta unha vida con grandes limitacións. Outros vídeos: Genetic modification, GMF ,  GMF 2 ,  GMF 3 ,  El mundo según Monsanto. Monsanto é a primeira compañía dedicada a producir entre otros herbicidas e sementes transxénicos, despois de conseguir patentar unha semente transxénica, a patente do primeiro ser vivo.
Un exemplo reciente do útil que pode ser a inxeniería genética. Unha simulación de como producir unha planta resistente ós insectos.

Este mes de novembro chegarán as probas PISA, é unha proba, non son as probas definitivas. Se alguen quere saber algo mais: PISA 1 ;  PISA2.
O próximo exame será dos temas 2 e 4, será tipo test con figuras e exercicios. Debedes facer os exercícios do libro de texto e completar as fotocopias entregadas.

Tema 2 (cont.) Mitose e meiose

(tomado de postershop)

Os procesos de division celular van asociados  o aumento do numero de celulas e a reproduccion. A divisin do nucleo pode ser por mitose, na maioria das celulas; ou meiose para dar celulas coa mitade de cromosomas, moitas veces gametos para a reproduccion sexual. Despois da division do nucleo ten lugar case sempre a division do citoplasma.

Debedes completar a información do libro con animaciones e vídeos:   Mitose, meiose jonhkyrk         Mitose e meiose  , division cells alive       Spermatogenesis and oogenesis, Animacións división célula,  

Para que practiques:     test1      

Case todos os seres vivos intercambian información xenetica porque evolutivamente ten vantaxes (recordade as bacterias cando pasan xenes resistentes a penicilina). Tamen ten vantaxes evolutivas os ciclos que alternan fases haplontes e diplontes, moitas veces con reproduccion sexual e asexual, as duas representan pasos moi importantes na evolucion e a diversificacion dos seres vivintes na Terra.

Debedes estudiar tamén os conceptos de: cariotipo, haploide e diploide, especie, e partes dun cromosoma

A ciencia que conta

A CIENCIA tamén se fai escribindo

A Universidade de Vigo xunto coa Fundación Barrié convocan un concurso de relatos curtos en galego e con algunha conexión coa ciencia. Poden participar alumnos de primaria e Secundaria e público en xeral, así que a escribir!

Os traballos deben se orixinais, sen terse publicado antes e cunha extensión non máis de unhas 1000 palabras (menos de 3 folios ) e hai que envialos antes do 16 de novembro.

Toda a información necesaria atopádela en : http://www.cienciaqueconta.com

O relato deberá ser enviado a:   http://www.cienciaqueconta.com/participa, e unha copia á profesora de bioloxía Adela Vázquez impresa ou adxunto nun correo a través da aula virtual.

Os traballos entregados e enviados antes do remate do prazo serán puntuados subindo o próximo exame de bioloxía ata 0.6 puntos. Se o relato resulta seleccionado será engadido ata un 0.7 na nota final de bioloxía-xeoloxía en xuño ou setembro.

Na páxina web xa mencionada podedes atopar axuda para empezar a escribir, e ademais vai a continuación unha axuda.

Consellos para escribir un relato corto

Primeiros pasos para escribir un relato

Antes de tomar a pluma (o teclado), conven realizar un \"brain-storming\" ou tormenta de ideas y anotar o siguiente:

                                    Qué personaxes van a aparecer na historia

                                    En qué tempo se van a ubicar

                                    Onde

                                    Cánto vai  durar a trama

                                    Qué personaxes aparecerán e con qué características

                                    Quén narrará o relato (primeira o tercera persoa)

                                   

Conven tamén ter pensada a historia en sí, é dicir, o desenvolvemento da trama ou argumento, y realizar un pequeno croquis o esquema cronolóxico para non perderte.

Un truco para escribir un relato corto é pensar onde e como se atopan os personaxes ó inicio do conto e onde e como terminan ó finalizar o escrito.

As persoaxes na historia son moi importantes, hai que darlles vida. Fai que todos e cada uno deles disponga dunha personalidade real e inclue transformacións, por exemplo, cambios bruscos de mentalidade ou altibaxos de sentimentos.

Busca un título corto, de non mais de 3 ou 4palabras, intenso e que atraiga ó lector, e relacionado co contido. Podes pedir opinións a outras persoas para ver que lles parece.   . 

 Máis axuda:

http://educacion.comohacerpara.com/n7547/como-escribir-un-relato-corto.html

http://www.literautas.com/es/blog/post-3910/como-escribir-un-cuento-corto/

http://es.wikihow.com/escribir-una-cuento-corto

http://www.bubok.es/blog/2009/09/07/10-consejos-para-escribir-un-relato-corto/

http://www.writepop.com/category/1001-story-ideas

http://www.sff.net/people/james.van.pelt/teenfinity/ideas.htm

http://www.wikihow.com/Write-Science-Fiction

Algúns temas: pode ser ciencia ficción, con animais (recorda Moby Dick), terremotos (a pelicula "Lo imposible" ) volcáns , paisaxes,  animais, números,  cociña, comida,  evolución,  un paseo pola cidade ou no campo con descripcións da natureza,  unha viaxe , a cociña, un laboratorio, minas de ouro,  viaxe no espacio,  clonar e facer revivir animais extintos, ...  , persoaxes que tiveron improtancia na ciencia: Mendel, Darwin, ou calquer outro que te ilusione e motive para inscribir e onde algún aspecto da ciencia teña un oco.

Tema 2. A información xenética

  Foron Watson e Crick en 1953 baseandose nunha fotografía de Rosalind Franklin con raios X, quenes propuxeron un modelo de ADN rapidamente aceptado por todos e ben demostrado  posteriormente.     Podemos vela molecula de ADN en 3D

un modelo no Darwin Center

Seguen algúns enlaces para ver simulacións:       Duplicación do ADN.      Simulación2.     Simulación2 da autoreplica do ADN       Transcripción1      Transcripción2     Síntese de proteínas        O código xenético e a síntese de proteínas      
Con toda esta información, xa podedes facer un modelo 3D do ADN, en grupos de ata 3 persoas.
 DEBEDES ENTREGAR O MODELO FEITO ANTES DO 5 de novembro, e a calificación engadirase á nota do próximo exame. Levará un documento  adxunto cos nomes indicando como se fixo e a equivalencia dos elementos do ADN, ben indicados, e como están representados: nucleótidos, as 4 bases, as pontes de H, a desoxirribosa e o grupo fosfato, podedes facer tamén unha valoración da aportación de cada membro do grupo ó resultado final.  Debedes facer unha breve presentación na aula. 
Calificación: ata +0.4 sobre a nota do próximo exame, se os traballos están ben feitos e un -0.4 se non se presenta. Se o modelo é da duplicación do ADN ou da síntese de proteínas poderáse subir a nota ata +0.6. É imprescindible ter unha boa nota de clase para subir calquer nota de exame.  
É OBRIGATORIO presentar algún modelo. NON se admitirán despois do 5 de novembro.
Como facer un modelo 3D do ADN? (inglés), outro modelo do ADN , un terceiro,  ou buscando en Google "DNA model". Tamén podedes mirar nas entradas do ano pasado as fotos dos modelos que fixeron os vosos compañeros hai dous anos.

Premios Nobel 2013

O Premio NObel de Mediciña é para os descubridores do tráfico célular,  Nobel Prize 2013 for Physiology.

Tema 1: A célula

Comezamos un novo curso, moitos somos "vellos coñecidos", outros espero que teñamos oportunidades de coñecernos mellor.
O programa desta asignatura comprende Bioloxía e Xeoloxía, comezamos coa célula e o núcleo, a herencia xenética, a evolución, o tempo xeolóxico, a tectónica de placas, e para rematar a ecoloxía. É un dos máis bonitos de todo o ensino secundario, esperamos que vos guste.

No primeiro tema empezamos facendo unha liña do tempo cos fitos e científicos importantes relacionados cos temas a estudiar. Debedes facer a liña do tempo a escala, é dicir desde 1600 ata hoxe onde 1cmpoden ser 20 anos por exemplo. A liña DEBE ESTAR feita á escala, senón  non estará ben. debedes engadir os científicos Pasteur, Mendel, Severo Ochoa, Darwin, e algún mais que vimos na clase.

Debedes: estudiar o tema 1 polo libro, facer algúns  exercicios  na libret ( os indicados na clase), cos enunciados das preguntas, mirar ben as fotografías e figuras, e ademais completar e estudiar as fotocopias entregadas (célula, metabolismo, virus...), estudiar tamén as escalas de medida, os 5 grandes reinos,   o pH e a ósmose.
Un enlace con animacións para un repaso da célula, outro video da célula.

As descargas atopadelas na aula virtual e neste enlace.
Videos da célula:orixe e evolución, movimento ameboideo,  ameba in english,  cilia & flagella (english),  locomoción en protozoos, Mimosa impudica (tactismo),  cantas xemacións ves?,  video repaso da célula (min8: división celular). Pasteur biography.
O venres 4 de outubro faremos un test do tema 1 (libro e fotocopias), con preguntas verdadero-falso, multiple resposta, relacionar columnas, compeltar figuras, ....  Servirá de avaliación inicial e contará no apartado de exames como un exame máis.

Abrimos o libro de 4ºESO Bioloxía e Xeoloxía!

Na primeira semana do curso 2013-14 imos facer unha liña do tempo cos principais científicos que contribuíron ó desenvolvemento da bioloxía e xeoloxía actual. Debe ser a escala.

Boas vacacións!

Cal vos gusta mais?

Para os que veñades facer o exame de setembro, este terá duas opcións, a opción A terá 10 preguntas a desenvolver e a opción B será tipo test, como as recuperacións que houbo nos meses de abril e xuño. Podedes elexir unha das 2 opcións.

Trouxemos premios da Domus!

Dos traballos seleccionados, recibiron os seguintes premios


Terceiro premio:  La música y la memoria ¿Es mejor la memoria en personas que tocan o han tocado un instrumento?, presentado por Raquel Andrade, Olalla Barrio, Carmen Bascuas y Lara Martínez

Quinto premio: ¿Qué afecta más a la cantidad de oxígeno liberado en la fotosíntesis, la intensidad de la luz o la cantidad de dióxido de carbono (CO2)?, presentado por Ana Basante García, Sofía Mascareñas Pazos y Marcos Vázquez Rendo

E sobre todo a experiencia e os bos recordos dunha mañá na Domus da Coruña. A pena foi que non puidemos aproveitar os ol de Riazor e o Orzán. Puidemos disfrutar dunha magnífica paisaxe da ensenada da Coruña.

Tamén comprobamos que as neuronas que mandamos o ano pasado estaban moi ben aprovechadas na exposición da Domus "Dona unha neurona". Podedes acercarvos á Coruña a vela, val a pena. 

Campus de Profundización Científica para estudiantes de cuarto de ESO en Soria

Para aqueles que lles poida interesar pulsade aquí

Algo de ecoloxía

What is rewilding?

Visita a Illa de Ons con Campus do Mar

A Asociación de Oceanógrafos de Galicia organiza unha visita e rutas na illa de Ons desde Bueu o 8 de xuño, se queredes ir, acompañados por algún familiar, podedes consultar toda a información aquí. Hai que inscribirse.

Traballos seleccionados P Luis Freire

Este é unha copia da mensaxe enviada coa resolución do Premio. Noraboa ós/as seleciondos/as, e tamén ós outros que fixeron os traballos, eu recompensarei a todos por igual, e o próximo curso volveremos a intentalo mellorando o traballo feito este curso:

A/A Dña. Adela Vázquez
IES Rosalía de Castro. Santiago de Compostela
 
     
Estimada amiga:
 
Tengo el placer de comunicarte que los trabajos titulados
 
- La música y la memoria ¿Es mejor la memoria en personas que tocan o han tocado un instrumento?, presentado por Raquel Andrade, Olalla Barrio, Carmen Bascuas y Lara Martínez
 
- ¿Qué afecta más a la cantidad de oxígeno liberado en la fotosíntesis, la intensidad de la luz o la cantidad de dióxido de carbono (CO2)?, presentado por Ana Basante García, Sofía Mascareñas Pazos y Marcos Vázquez Rendo
 
han sido seleccionados como finalistas del XV Premio Luis Freire de Investigación Científica en la Escuela. Te ruego que transmitas esta información a los alumnos autores de los trabajos. La final tendrá lugar el próximo 8 de junio, sábado, en el salón de actos de la Domus (c/ Ángel Rebollo 91, A Coruña), a partir de las 9.45 horas.
 
Cada equipo finalista dispondrá de 10 minutos para realizar la presentación de su trabajo, y responder después a las preguntas del Jurado. Al finalizar la exposición de todos los trabajos, el Jurado se retirará a deliberar y, sobre las 13.30 horas, se emitirá el fallo y se realizará la entrega de premios.
 
Aprovecho la ocasión para enviarte un saludo muy cordial.
 
 
Mónica Iglesias
Jefa de Servicio Museos Científicos Coruñeses
 
A Coruña, 20 de mayo de 2013
 
 
 
Museos Científicos Coruñeses
educacion@casaciencias.org